Overzicht

Zit dik worden in de genen?

Zoveel mensen, zoveel soorten en maten die er rondlopen. Het lijkt soms zo oneerlijk verdeeld. Sommige mensen moeten er heel veel moeite voor doen om af te vallen of hun gewicht op peil te houden, terwijl het bij anderen vanzelf lijkt te gaan. Zo gemeen! Hoe zit dit eigenlijk? Zit dik worden in de genen, of spelen er andere factoren een rol? Ik ga het je uitleggen!

Aanleg om dik te worden, wat betekent dat?

Laat ik met de deur in huis vallen. Wanneer er wordt gesproken over een ´erfelijke aanleg om dik te worden´ wordt niet bedoeld dat jij als het ware al aankomt ´van de lucht´. Of door naar iets te kijken. Natuurlijk: als we iedereen met hetzelfde gewicht precies hetzelfde voedingspatroon zouden opleggen voor een aantal maanden, zouden ze aan het einde van het traject niet hetzelfde gewicht hebben. Sommige zullen zwaarder zijn dan anderen. Komt dat omdat zij sneller aankomen? Of omdat hun lichaam vet meer vasthoudt? Nee, niet direct. Het wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een combinatie van een aantal factoren. Hier kom ik straks op terug.

Wat wordt er bedoeld als medici praten over een ‘erfelijke aanleg om dikker te worden’? In de meeste gevallen bedoelen we met erfelijke aanleg die invloed heeft op:

  • Gevoel van verzadiging: jouw gevoel van verzadiging is iets wat vaak erfelijk is bepaald. Hiermee bedoel ik dat sommige mensen eerder ‘vol’ zitten dan anderen. De een heeft aan een klein bordje pasta genoeg, de ander schept met gemak nog een tweede keer op.
  • Beweeglijkheid: de één is luier dan de ander. Ik zeg het nu een beetje ‘grof’ maar je begrijpt vast wel wat ik bedoel. Sommige mensen bewegen niet veel en hebben daar ook geen behoefte aan. Anderen kunnen juist niet stilzitten en zetten dagelijks flink wat stappen. Niet omdat het moet, maar omdat ze die natuurlijke drive hebben om in beweging te komen.
  • Behoefte om te eten: denk jij de hele dag aan eten? Is eten voor jou een echte traktatie? Of vind je eten niet het meest belangrijke op de wereld en vergeet je juist soms te eten? Ook dit heeft invloed op je gewicht.
  • Verdragen van hongergevoel: Ook de wijze waarop je omgaat met je hongergevoel kan een grote rol spelen. In veel gevallen hebben mensen met overgewicht een hekel aan ‘honger hebben’. Wanneer ze op pad gaan is het eerste waaraan ze denken: wanneer kan ik eten en waar zal ik eten. Slankere mensen vinden dit niet zo erg en kunnen prima hun honger verdragen. Ze denken niet na over wanneer ze moeten eten, maar ‘zien het wel’ of ze eten niet.

Vergelijken met slankere mensen

Ik hoop dat het volgende je ogen een beetje kan openen: als je iemand bent die ervan baalt dat jouw slanke vrienden ‘alles kunnen eten’ zonder ook maar een gram aan te komen. Ik heb namelijk een nieuwtje voor je: waarschijnlijk is dat niet het geval. Hiermee bedoel ik dat het niet komt door haar stofwisseling dat zij maar niet aankomt, maar dat het komt door haar manier van leven en eten.

Geloof me maar: ook veel slanke mensen moeten wat moeite doen om slank te blijven. En mochten ze zeggen ‘dat ze er geen moeite voor hoeven te doen’ dan komt dat omdat ze snel verzadigd zijn (dat is erfelijk bepaald), van nature veel bewegen en geen moeite hebben ongezond eten te weerstaan. Het voelt voor hen dus niet als iets wat moeite kost, omdat het voor hen natuurlijk is om zo te leven.

Geloof je dit niet? Ga maar eens goed letten op het gedrag van slanke mensen in jouw omgeving. Hoeveel eten zijn eigenlijk op een borrel of in het restaurant? Als ze iets snoepen, hoeveel eten ze daar dan van? Is dat enkel een stukje chocolade, of eten zij ook een hele reep? Wat eten ze verder op een dag? Het kan goed zijn dat je vriendin de hele dag bijna niets heeft gegeten en daarom prima een zak chips kan eten zonder aan te komen.

Vergeet ook niet rekening te houden met de hoeveelheid beweging. Misschien heeft je vriendin in de ochtend al 10 km hardlopen erop zitten. Of misschien rent ze de hele dag van hot naar her en zet ze gemiddeld 15000 stappen per dag en jij maar 8000. En zo kan ik wel even doorgaan.

Factoren die invloed hebben op jouw gewicht

Onderstaand lees je welke factoren een invloed hebben op jouw gewicht, buiten je genetische aanleg.

OMGEVING
Uit een onderzoek van de Radboud Universiteit kwam naar voren dat de omgeving waarin jij leeft een grotere invloed heeft op jouw gewicht dan je genetische aanleg. Als je bijvoorbeeld veel verleidingen van ongezond eten in je omgeving hebt, dan is het lastiger de kilo´s eraf te houden dan wanneer dat niet het geval is. Ook de mensen waarmee je omgaat hebben invloed op jouw eetgewoonten en daarom dus ook op jouw gewicht. Het is niet voor niets dat vaak hele gezinnen kampen met overgewicht; zowel de ouders als de kinderen. Deze kinderen nemen de minder goede eetgewoonten over van hun ouders en daarnaast eten ze natuurlijk wat de pot schaft.

HORMONEN
Onderschat niet de kracht van hormonen op jouw lichaam. Zowel fysiek als mentaal kunnen hormonen een grote invloed spelen op jouw fysieke en mentale gesteldheid. Zo ook op jouw gewicht. Er zijn een paar, zeer zeldzame, aandoeningen waarbij patiënten kampen met overgewicht door een afwijking in hun hormoonhuishouding. Denk aan syndroom van Cushing (zeer zeldzaam). Vrouwen die PCOS hebben, kampen vaak ook meer met overgewicht. En wat dacht je van de overgang? Het is bekend dat vrouwen na de overgang (dat betekent dat ze de overgang maken van vruchtbaar zijn, naar niet meer vruchtbaar) gemiddeld 2,3 kilo aankomen. Oorzaak? De veranderingen in hun hormoonhuishouding (met name de afname van oestrogeen). Maar dat is niet de enige oorzaak. Naarmate je ouder wordt beweeg je vaak ook minder. Tevens zijn de kinderen het huis uit en ga je misschien vaker uiteten, of heb je minder huishouden te doen. Ook dat speelt een rol!

MEDICATIE
Sommige medicatie staan erom bekend dat ze gewichtstoename kunnen veroorzaken. Denk hierbij aan bepaalde antidepressiva (medicatie tegen depressie) en prednison.

SOCIAAL-EMOTIONELE FACTOREN
Heb jij wel eens een zak chips gegeten omdat je jezelf rot voelde? Of een pak koekjes omdat je relatie verbrak? Dit heet emotie-eten. Het komt heel vaak voor en in veel gevallen is het onschuldig. Een keer een hele reep chocolade of een zak chips opeten omdat je verdrietig bent, is niet zo heel desastreus, al voelt dat voor jou wel zo.

Het wordt wel een probleem als je regelmatig flinke eetbuien hebt die niet alleen en pak koekjes omvat, maar daarnaast ook een zak chips, grote reep chocolade en een halve taart. Mensen die dergelijke eetbuien hebben eten vaak gedachteloos en heel snel. Ook komen de eetbuien vrij frequent voor.  Mocht je dit herkennen, dan adviseer ik eens met iemand te praten. Het is voor jou heel belangrijk dat je een andere manier gaat vinden om met heftige emoties om te gaan.

Emotie-eten betekent overigens niet alleen dat je veel eet wanneer je in een dipje zit. Ook telkens iets extra eten of drinken om iets te vieren, jezelf na een sportsessie belonen met een Mars of een glas wijn drinken om te ontspannen zijn manieren van emotie eten. Wat ze allemaal gemeen hebben? Het zijn allemaal extra calorieën.

Vergeet daarnaast ook niet het negatieve effect van ‘sociale druk’ op je eetgedrag. Heb jij ook wel eens met tegenzin een stuk taart opgegeten omdat je het onbeleefd vond om het af te slaan? Of heb je toch maar wat wijn gedronken omdat je niet ongezellig wilde zijn? Hoe vaker jij op een feestje meer eet dan dat je zou willen, hoe meer effect dat op je gewicht heeft.

Conclusie: De conclusie van dit hele verhaal is: Er bestaan geen mensen die werkelijk alles kunnen eten zonder aan te komen. Echt niet. Ook slanke mensen zonder erfelijke aanleg, kunnen overgewicht krijgen als ze bijvoorbeeld in een omgeving leven die ‘dikmakend’ is. Kijk maar naar de Verenigde Staten. Nog nooit zijn er zoveel mensen met overgewicht in dat land geweest. Is dat een kwestie van genen of van omgeving?

Kortom: Het is inderdaad zo dat je een erfelijke aanleg kunt hebben om zwaarder te zijn omdat je niet zo snel vol zit, minder drang hebt om te bewegen en je meer waarde hecht aan eten. Afvallen zou voor jou lastiger zijn omdat je snel verleid wordt. Maar dik worden van de lucht, word je niet

In het volgende deel van ‘zit dik worden in de genen’ geef ik je tips om, ondanks je genetische aanleg, niet aan te komen.

Lees meer premium blogs

Koolhydraten: ja of nee?

Sinds een aantal jaar zijn we massaal minder koolhydraten gaan eten om af te vallen. Koolhydraten zouden slecht voor je zijn en zorgen voor extra vetopslag. Hoe zit dat nou precies? Je leest het hier!

Lees verder »